Greta Thunberg: Η 16χρονη ακτιβίστρια δεν κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης αλλά είναι η δική μας νικήτρια

«Το όνομά μου είναι Γκρέτα Τούνμπεργκ, είμαι 16 χρονών,είμαι από τη Σουηδία και θέλω να πανικοβληθείτε». Αυτά ήταν τα λόγια ενός16χρονου κοριτσιού από το βήμα του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου σε ομιλία του μεθέμα το κλίμα. Το κορίτσι προσπαθούσε να συγκρατήσει τα δάκρυά του και ναξεπεράσει τους λυγμούς του, ενώ μιλούσε για τον ρυθμό εξαφάνισης των ειδών, τηδιάβρωση των εδαφών, την τοξική μόλυνση του αέρα και των ωκεανών, όπως αυτάμελετήθηκαν και μετρήθηκαν από τον IPCC.

Παρασκευή, η μέρα του κλίματος

H Γκρέτα Τούνμπεργκ είναι το κορίτσι πίσω από τη «σχολική απεργία για το κλίμα», την αποχή από τα σχολικά μαθήματα κάθε Παρασκευή ως διαμαρτυρία για την κλιματική αλλαγή. Η ιδέα της μετατράπηκε σε κίνημα και απέκτησε και το δικό του hashtag: #FridaysForFuture. Από το Δεκέμβριο του 2018, περισσότεροι από 20.000 μαθητές είχαν πραγματοποιήσει απεργίες σε τουλάχιστον 270 πόλεις. Το κορίτσι με το αυστηρό βλέμμα και το κοφτερό μήνυμα έχει διαγνωσθεί με σύνδρομο Asperger. Είναι βίγκαν, ταξιδεύει με τρένο ή με ηλεκτρικό αυτοκίνητο μαζί με τον πατέρα της, δεν αγοράζει καινούργια ρούχα, oργανώνει διαδηλώσεις, μιλά σε fora για το κλίμα. Η μικρή Σουηδέζα γίνεται εξώφυλλο στο περιοδικό TIME με τίτλο «οι ηγέτες των επόμενων γενιών», αλλά και στο βρετανικό GQ, που την χαρακτήριζε Game Changer της χρονιάς. Προτείνεται ακόμη και για Νόμπελ Ειρήνης.

«Προτείναμε τη Γκρέτα Τούνμπεργκ διότι η κλιματική αλλαγή, αν δεν περιοριστεί, θα είναι στο μέλλον η βασική αιτία πολέμων, συγκρούσεων και εισροής μεταναστών», δήλωσε ο Φρέντι Αντρέ Έβστεγκορντ, ένας από τους Σουηδούς βουλευτές που την πρότειναν. «Η Γκρέτα Τούνμπεργκ ξεκίνησε ένα μαζικό κίνημα στο οποίο βλέπω μάλλον τη βασικότερη συνεισφορά στην ειρήνη», πρόσθεσε. Η 16χρονη Σουηδέζα ακτιβίστρια έχει αναχθεί σε σύμβολο της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής καλώντας τους μαθητές σε μια «παγκόσμια σχολική απεργία» κάθε Παρασκευή με αίτημα την ενίσχυση των δράσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού. «Είναι προφανώς τιμή και πολύ ευχάριστο που με πρότειναν για ένα τόσο μεγάλο βραβείο», αντέδρασε η ίδια μιλώντας στη σουηδική εφημερίδα Aftonbladet. «Είναι απίστευτο και λίγο περίεργο», πρόσθεσε. Η Τούνμπεργκ προτάθηκε από τρεις βουλευτές της Σοσιαλιστικής Αριστεράς πριν την τελική ημερομηνία υποβολής των προτάσεων για το βραβείο που ήταν η 31η Ιανουαρίου. Αυτό σημαίνει ότι η υποψηφιότητά της για το Νόμπελ Ειρήνης 2019, το οποίο θα δοθεί στις 11 Οκτωβρίου, είναι έγκυρη.

Fans και hatters

Το τελευταίο διάστημα, πολύς κόσμος έχει βρει στο πρόσωπο της Τούνμπεργκ στοιχεία του ανθρώπου που λατρεύει να μισεί. Ένα ανήλικο κορίτσι, που επέλεξε να παλεύει για έναν δύσκολο και περίπλοκο στόχο, διοργανώνοντας διαδηλώσεις, χωρίς να πηγαίνει στο σχολείο. Η Τούνμπεργκ ενσαρκώνει «όλα αυτά τα εναλλακτικά» που αρκετοί αρέσκονται να αποδομούν, με όλα τα λογικά επιχειρήματα. Άλλοι πάλι εκφράζουν ανησυχίες ότι ένα μικρό κορίτσι γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης. Ότι χρησιμοποιείται προκειμένου κάποιοι να βγάλουν χρήματα. Ότι σηκώνει ένα βάρος μεγαλύτερο από αυτό που της αναλογεί. Ότι γίνεται σύμβολο χωρίς η ίδια να ξέρει αν το θέλει. Κάποιοι προσπάθησαν να την αποκυρύξουν ως «ψυχικά διαταραγμένη». Δέχτηκε απειλές κατά της ζωής της. Κάποιοι την αποκαλούν «περίεργη» ή «αλλόκοτη». Η ίδια είναι απλώς 16 ετών και θέλει ν' αλλάξει τον κόσμο.

Η Γκρέτα Έρνμαν Τούνμπεργκ (πλήρες όνομα: Γκρέτα Τιντίν Ελεονόρα Έρνμαν Τούνμπεργκ), γεννήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2003. Η δράση της ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2018, όταν η επίμονα επαναλαμβανόμενη διαμαρτυρία της για το κλίμα έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο στη Στοκχόλμη προσέλκυσε το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης παγκοσμίως. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους αποτέλεσε βασικό ομιλητή στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή και τον Ιανουάριο του 2019 στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός.

Τον Αύγουστο του 2019 ανακοίνωσε το εγχείρημα ενός υπερατλαντικού ταξιδιού από το Πλίμουθ στη Νέα Υόρκη με ιστιοφόρο μηδενικών εκπομπών ρύπων.

Η μητέρα της είναι η Σουηδέζα τραγουδίστρια της όπερας Μαλένα Έρνμαν και ο πατέρας της είναι ο ηθοποιός Σβάντε Τούνμπεργκ. Στην ομιλία της στο ΤΕDx της Στοκχόλμης, το Νοέμβριο του 2018 η Τούνμπεργκ είπε ότι άκουσε για την κλιματική αλλαγή για πρώτη φορά όταν ήταν οκτώ χρονών και δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί τόσα λίγα γίνονται για την αντιμετώπισή της. Στην ηλικία των έντεκα έπαθε κατάθλιψη και σταμάτησε να μιλά. Λίγο αργότερα διαγνώστηκε με σύνδρομο Άσπεργκερ, ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική διαταραχή, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητα και επιλεκτική αλαλία. Εκείνη την εποχή, έγινε ληαθργική και ανέπτυξε διατροφική διαταραχή. Ενώ έχει δηλώσει ότι “η διάγνωση με είχε περιορίσει”, πλέον δεν θεωρεί τον αυτισμό ως ασθένεια και τον αποκαλεί “υπερδύναμη”.

Για περίπου δύο χρόνια, η Τούνμπεργκ ζητούσε από τους γονείς της να γίνουν χορτοφάγοικαι να σταματήσουν να πετούν με αεροπλάνο (κάτι που σήμαινε ότι η μητέρα της θα έπρεπε να εγκαταλείψει την διεθνή της καριέρα ως τραγουδίστρια της όπερας). Όλα αυτά είχαν ως απώτερο στόχο την μείωση του οικολογικού αποτυπώματος της οικογένειας. Η Τούνμπεργκ αποδίδει ότι πίστευε ότι μπορούσε να κάνει την διαφορά μόλις οι γονείς της άλλαζαν τρόπο ζωής. Η οικογενειακή της ιστορία περιγράφεται στο βιβλίο “Σκηνικό από την καρδιά” το οποίο δημοσιεύτηκε το 2018.

Ο χρήσιμος «μπελάς»

Η Τούνμπεργκ δηλώνει ότι οι καθηγητές της είναι διχασμένοι για το ότι χάνει μαθήματα για να κάνει της διαμαρτυρίες της. Λέει: “Οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι οι πράξεις που κάνω είναι ωφέλιμες, αλλά οι δάσκαλοι λένε ότι πρέπει να σταματήσω”. Μια καθηγήτρια που την υποστηρίζει λέει: “Η Γκρέτα είναι μπελάς, δεν ακούει τους ενήλικες. Αλλά οδηγούμαστε με πλήρη ταχύτητα σε μια καταστροφή, και σε αυτή τη κατάσταση το μόνο δικαιολογημένο πράγμα είναι το να είσαι αδικαιολόγητος.” Επίσης, παραδίδει φυλλάδια έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο φορώντας μια επιγραφή που λέει: “Το κάνω επειδή εσείς οι ενήλικες σκίζετε το μέλλον μου.”

Τελικά φαίνεται ότι έπεισε τους γονείς της κάνοντάς τους να νιώσουν ένοχοι. Είπε: “Συνέχισα να τους λέω ότι κλέβουν το μέλλον μας”.

Τον Μάιο του 2019 ο εκδοτικός οίκος Penguin δημοσίευσε το βιβλίο “Κανένας δεν είναι τόσο νέος για να κάνει τη διαφορά”, μια συλλογή των ομιλιών της. Αργότερα το ίδιο έτος, ο ίδιος οίκος σκοπεύει να δημοσιεύσει το βιβλίο “Σκηνικά από την καρδιά”, το βιβλίο που έγραψε η μητέρα της μερικούς μήνες νωρίτερα. Τα κέρδη από αυτές τις εκδόσεις θα χρησιμοποιηθούν για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Τον Ιούνιο του 2019, η Τούνμπεργκ ανακοίνωσε ότι θα εγκαταλείψει εντελώς το σχολείο για ένα έτος, προκειμένου να ασχοληθεί αποκλειστικά με τον ακτιβισμό της.

Μαθητική απεργία για το κλίμα

Στις 20 Αυγούστου 2018 η Τούνμπεργκ, η οποία πήγαινε στην 9η τάξη (ισοδύναμο της Γ΄ Γυμνασίου στην Σουηδία), αποφάσισε να μην πηγαίνει στο σχολείο μέχρι τις εκλογές του 2018 στις 9 Σεπτεμβρίου, μετά τον καύσωνα και τις πυρκαγιές στη Σουηδία, που σηματοδότησαν το θερμότερο καλοκαίρι στην Σουηδία στα τελευταία 262 χρόνια. Απαιτούσε από τη κυβέρνηση να προχωρήσει στη μείωση των εκπομπών άνθρακα, σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού, και διαμαρτυρήθηκε με το να κάθεται έξω από το Κοινοβούκιο κάθε μέρα κατά τη διάρκεια των σχολικών ωρών με τη πινακίδα Skolstrejk för klimatet (Σχολική απεργία για το κλίμα). Μετά τις βουλευτικές εκλογές συνέχισε να απεργεί μόνο τις Παρασκευές, κερδίζοντας την παγκόσμια προσοχή. Αυτή ενέπνευσε μαθητές σχολείων από όλη την υφήλιο να λάβουν μέρος σε μαθητικές απεργίες. Από το Δεκέμβριο του 2018, περισσότεροι από 20.000 μαθητές είχαν πραγματοποιήσει απεργίες σε τουλάχιστον 270 πόλεις.

Οι δράσεις της άρχισαν να αποκτούν δημοσιότητα όταν ο Ίνγκμαρ Ρέντσχογκ, ιδρυτής της σουηδικής εταιρίας δράσης για το κλίμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης We Don’t Have Time, δημοσίευσε την φωτογραφία της Τούνμπεργκ στους λογαριασμούς του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για να το προωθήσει περαιτέρω δημοσίευσε ένα βίντεο στην αγγλική γλώσσα.

Από τον Οκτώβριο του 2018 και μετά, ο ακτιβισμός της Τούνμπεργκ εξελίχθηκε από απομονωμένες διαδηλώσεις σε μαζικές διαδηλώσεις στην Ευρώπη και τον κόσμο. Τον Μάρτιο του 2019 συνέχιζε τις τακτικές διαδηλώσεις έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο, όπου περιστασιακά συμμετέχουν και άλλοι μαθητές. Ο ακτιβισμός της δεν έχει επιδράσει την ενασχόληση της με τα μαθήματα, αλλά έχει λιγότερο ελεύθερο χρόνο.

Το Δεκέμβριο του 2018 το περιοδικό Time συμπεριέλαβε την Τούνμπεργκ στον κατάλογο με τους 25 πιο σημαντικούς εφήβους του κόσμου για το 2018. Στις 23 Ιανουαρίου 2019, η Τούνμπεργκ έφτασε στο Νταβός μετά από 32 ώρες ταξίδι με τρένο, σε αντίθεση με πολλούς συνέδρους, οι οποίοι έφτασαν με ιδιωτικά τζετ, για να συνεχίσει την εκστρατεία για το κλίμα στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Στο Νταβός δήλωσε: «Κάποιοι άνθρωποι, κάποιες εταιρείες, φορείς λήψης αποφάσεων, ιδίως, ήξεραν ακριβώς τι ανεκτίμητες αξίες θυσίαζαν για να συνεχίσουν να παράγουν αδιανόητα χρηματικά ποσά. Νομίζω ότι πολλοί από εσάς εδώ σήμερα ανήκουν σε αυτήν την ομάδα των ανθρώπων.» Αργότερα μέσα στην εβδομάδα, προειδοποίησε τους παγκόσμιους ηγέτες ότι «Το σπίτι μας καίγεται», προσθέτοντας: «Θέλω να σας πανικοβάλλω. Θέλω να νιώσετε το φόβο που νιώθω κάθε μέρα. Το οφείλουμε στους νέους ανθρώπους, να τους δώσουμε ελπίδα. Και μετά θέλω από εσάς να δράσετε. Θέλω να δράσετε όπως δράνετε σε μια κρίση. Θέλω να δράσετε όπως θα δράνατε αν το σπίτι σας καιγόταν - επειδή καίγεται».

Το Σαββατοκύριακο 29-31 Μαρτίου 2019, η Τούνμπεργκ επισκέφθηκε το Βερολίνο. Μίλησε μπροστά σε περίπου 25.000 άτομα στην πύλη του Βραδεμβούργου και τους είπε: “Ζούμε σε ένα παράξενο κόσμο όπου τα παιδιά πρέπει να θυσιάσουν την εκπαίδευση τους για να διαδηλώσουν ενάντια στην καταστροφή του μέλλοντός τους. Εκείνοι οι άνθρωποι έχουν συνεισφέρει λιγότερο στην κρίση θα επηρεαστούν περισσότερο”.

Σε μια δήλωση που δημοσίευσε στη σελίδα της στo Facebook, η Τούνμπεργκ δηλώνει ότι δεν είναι επιστήμονας με ειδίκευση στο κλίμα: είναι απλά μια αγγελιοφόρος που επαναλαμβάνει ότι διαδίδουν προς το κοινό δεκαετίες τώρα οι επιστήμονες, μέχρι τώρα χωρίς πολύ επιτυχία. Λέει ότι αν όλοι άκουγαν τους επιστήμονες και διαπίστωναν τα δεδομένα, “τότε εμείς (οι μαθητές) θα μπορούσαμε να επιστρέψουμε στο σχολείο”. Επέστρεψε σε αυτό το θέμα κατά το ταξίδι της στη Νέα Υόρκη με πλοίο που δεν εκπέμπει ρύπους. Στο ιστίο αναγράφεται η φράση “Ενωθείτε κάτω από την επιστήμη”, στα αγγλικά με κεφαλαία γράμματα. Σε μία από τις πρώτες δηλώσεις της όταν έφτασε, είχε ένα παρόμοιο μήνυμα για τον Ντόναλντ Τραμπ, λέγοντας του να “ακούσει την επιστήμη”.

Η Γκρέτα είναι μια 16χρονη που πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Απευθύνεται στους ενήλικες, σε όλους εμάς. Πιστεύει ότι φταίμε και έχει δίκιο. Θέλει να μας δημιουργήσει ενοχές και έχει δίκιο.